Общие положения. Каждый имеет равные возможности для реализации своих трудовых прав. Достижение гражданином предпенсионного возраста не может служить причиной для установления ему ограничений в трудовых правах и свободах, в том числе при приеме на работу. Все работодатели (физические лица и юридические лица, независимо от их организационно-правовых форм и форм собственности) в трудовых отношениях и иных непосредственно связанных с ними отношениях с работниками обязаны руководствоваться положениями трудового законодательства и иных актов, содержащих нормы трудового права. При приеме на работу. Требования по приему на работу являются едиными, то есть прием на работу граждан предпенсионного возраста не отличается от правил приема на работу других работников. Трудовым кодексом Российской Федерацией (далее ТК РФ) предельный возраст для заключения трудового договора законом не установлен. Необоснованный отказ в заключении трудового договора запрещен. Какое бы то ни было прямое или косвенное ограничение прав или установление прямых или косвенных преимуществ при заключении трудового договора в зависимости от возраста, а также других обстоятельств, не связанных с деловыми качествами работников, не допускается. Таким образом отказать гражданину предпенсионного возраста в заключении трудового договора можно только по деловым качествам. Такое обстоятельство как достижение предпенсионного возраста не может являться основанием для отказа. По требованию лица, которому отказано в заключении трудового договора, работодатель обязан сообщить причину отказа в письменной форме в срок не позднее чем в течение семи рабочих дней со дня предъявления такого требования. Обратите внимание: отказ в заключении трудового договора может быть обжалован в суде (ст. 64 ТК РФ). По содержанию трудового договора. Требования, установленные к оформлению и содержанию трудового договора, в полном объеме распространяются на трудовые отношения с гражданами предпенсионного возраста. 2 Срочный трудовой договор заключается, когда трудовые отношения не могут быть установлены на неопределенный срок с учетом характера предстоящей работы или условий ее выполнения, а именно в случаях, предусмотренных частью первой статьи 59 ТК РФ. В случаях, предусмотренных частью второй статьи 59 ТК РФ, срочный трудовой договор может заключаться по соглашению сторон трудового договора без учета характера предстоящей работы и условий ее выполнения. Принудительное заключение срочного трудового договора с работниками предпенсионного возраста недопустимо. То есть работодатель не имеет права настаивать на заключении срочного договора, если характер предстоящей работы и условия ее выполнения позволяют заключить трудовой договор на неопределенный срок. Если впоследствии судом будет установлено, что работника вынудили заключить срочный трудовой договор, такой договор будет признан заключенным на неопределенный срок. Прием на работу на определенный срок без учета характера работы и условий ее выполнения допускается только с поступающими на работу пенсионерами по возрасту. При этом нужно знать, что закон не наделяет работодателя правом переоформить трудовой договор, заключенный с работником на неопределенный срок, на срочный трудовой договор (равно как и расторгнуть трудовой договор) в связи с достижением этим работником пенсионного возраста и назначением ему пенсии. Испытание для принимаемых работников предпенсионного возраста может устанавливаться на общих основаниях в соответствии со статьей 70 ТК РФ. То есть включение условия об испытании возможно только по соглашению сторон, то есть его следует включать в трудовой договор и приказ о приеме работника на работу. Отсутствие в трудовом договоре условия об испытании означает, что работник принят на работу без испытания. В числе требований законодательства – отсутствие запрета на работу по совместительству. В соответствии со ст. 601 ТК РФ любой работник по общему правилу имеет право заключать трудовые договоры о выполнении в свободное от основной работы время другой регулярной оплачиваемой работы у того же работодателя (внутреннее совместительство) и (или) у другого работодателя (внешнее совместительство). Работники предпенсионного возраста, являющиеся совместителями, имеют право на те же гарантии и компенсации, что и обычные работники. Например, им полагается ежегодный оплачиваемый отпуск, оплата больничного листа и компенсация за неиспользованный отпуск при увольнении и т.д. 3 По режиму рабочего времени и времени отдыха. Законодательством не установлены специальные требования к условиям труда и режиму работы работников предпенсионного возраста. Повышенный уровень гарантий работникам предпенсионного возраста по сравнению с обычными работниками могут быть предусмотрены коллективным договором, соглашениями, локальными нормативными актами, трудовым договором. Общие советы работодателям по улучшению условий труда работников и производственной сферы приведены в пункте 13 Рекомендации № 162 «О пожилых трудящихся», утвержденной Международной организацией труда 23 июня 1980 года. Например, работодателям рекомендуется: изменять формы организации труда, если они ведут к чрезмерному напряжению пожилых работников, в частности, путем ограничения сверхурочной работы; приспосабливать рабочее место и задания к трудящемуся, используя все имеющиеся технические средства и, в частности, принципы эргономики, чтобы сохранить здоровье и работоспособность и предупредить несчастные случаи; организовать систематический контроль состояния здоровья работников; предусматривать на рабочих местах соответствующий контроль за обеспечением безопасности и гигиены труда работников. По отпускам. Трудовым законодательством определен единый порядок предоставления ежегодных основных и дополнительных оплачиваемых отпусков работникам вне зависимости от возраста. При этом закреплены категории работников, которые имеют право уйти в отпуск в любое удобное для них время. В случае если работники предпенсионного возраста попадают в предусмотренные законодательством категории лиц, то они также могут воспользоваться своим правом на предоставление им отпуска в удобное время. К примеру, работники предпенсионного возраста, если они признаны пострадавшими в результате аварии на Чернобыльской АЭС, то в силу пункта 5 статьи 14 Закона Российской Федерации от 15.05.1991 № 1244-1 «О социальной защите граждан, подвергшихся воздействию радиации вследствие катастрофы на Чернобыльской АЭС» имеют право на использование ежегодного очередного оплачиваемого отпуска в удобное для них время, а также получение дополнительного оплачиваемого отпуска продолжительностью 14 календарных дней. Аналогично своим правом при наличии определенных законом обстоятельств могут воспользоваться работники предпенсионного возраста при решении вопроса предоставления отпуска без сохранения заработной платы. 4 По общему правилу отпуск без сохранения заработной платы может быть предоставлен работнику по семейным обстоятельствам и другим уважительным причинам при наличии его письменного заявления. Продолжительность отпуска определяется соглашением между работником и работодателем. В то же время в некоторых случаях на работодателей возлагается обязанность на основании письменного заявления работников предоставить отпуск без сохранения заработной платы в обязательном порядке. Так, если работник предпенсионного возраста является инвалидом, то при обращении работника с письменным заявлением работодатель обязан предоставить отпуск без сохранения заработной платы до 60 календарных дней в году. Если работник предпенсионного возраста является родителем или женой (мужем) военнослужащих, погибших или умерших вследствие ранения, контузии или увечья, полученных при исполнении обязанностей военной службы либо вследствие заболевания, связанного с прохождением военной службы, то по его заявлению предоставляется отпуск без сохранения заработной платы в количестве до 14 календарных дней в году. В случаях регистрации брака, смерти близких родственников работникам предпенсионного возраста предоставляется отпуск без сохранения заработной платы до пяти календарных дней. При увольнении. Права работников, в том числе предпенсионного возраста, обеспечены гарантиями, закрепленными в законодательстве о труде. К числу таких гарантий относятся, в частности: право работника расторгнуть трудовой договор по собственному желанию в любое время, без каких-либо обоснований (ст. 80 ТК РФ); возможность увольнения работника по инициативе работодателя только в случаях и по основаниям, установленным законом (ст. ст. 77, 81 ТК РФ). ТК РФ содержит практически исчерпывающий список оснований для прекращения трудовых правоотношений по инициативе работодателя. Не вызывает сомнения, что все требования трудового законодательства РФ при расторжении договора со стороны работодателя должны быть соблюдены. Об административной ответственности. Нужно помнить, что за нарушение трудовых прав работников, включая работников предпенсионного возраста, предусмотрена административная ответственность. Так, за нарушение порядка оформления приема на работу и оформления трудового договора, порядка прекращения трудового договора (принуждение к 5 увольнению, привлечение к дисциплинарной ответственности в виде увольнения), за непредставление отпуска, за нарушение режима рабочего времени и времени отдыха предусмотрено наложение административного штрафа на должностных лиц в размере от одной тысячи до пяти тысяч рублей; на юридических лиц - от тридцати тысяч до пятидесяти тысяч рублей. Нарушение работодателем установленного порядка проведения специальной оценки условий труда на рабочих местах или ее непроведение влечет наложение административного штрафа на должностных лиц в размере от пяти тысяч до десяти тысяч рублей; на юридических лиц от шестидесяти тысяч до восьмидесяти тысяч рублей. За допуск работника к исполнению им трудовых обязанностей без прохождения в установленном порядке обучения и проверки знаний требований охраны труда, а также обязательных предварительных (при поступлении на работу) и периодических (в течение трудовой деятельности) медицинских осмотров, обязательных медицинских осмотров в начале рабочего дня (смены) предусмотрено наложение административного штрафа на должностных лиц в размере от пятнадцати тысяч до двадцати пяти тысяч рублей; на юридических лиц - от ста десяти тысяч до ста тридцати тысяч рублей.

Гомуми нигезләмәләр. Һәркем ия тигез мөмкинлекләр гамәлгә ашыру өчен үзләренең хезмәт хокукларын. Ирешү гражданин пенсия яшендә түгел, хезмәт итәргә мөмкин сәбәбе билгеләү өчен аңа чикләүләр хезмәт хокуклары һәм свободах, шул исәптән, эшкә алу. Барлык эш бирүчеләр (физик затлар һәм юридик затлар, бәйсез рәвештә, аларның оештыру-хокукый рәвешендәге һәм милек рәвешендәге) хезмәт мөнәсәбәтләрендә һәм башка турыдан-туры бәйле, алар белән мөнәсәбәтләрдә хезмәткәрләре белән бурычлы таянып эш итәргә нигезләмәләре хезмәт законнарын һәм башка актларны үз эченә алган хезмәт хокукы нормаларын. Шул эшкә алу. Таләпләрне кабул итү буенча эшкә булып, бер булып яшәргә, ягъни кабул итү эшен гражданнарның пенсия яшенә дә аерылып тора кагыйдәләрен кабул итү эшкә башка хезмәткәрләрнең. Хезмәт кодексы нигезендә Россия Федерациясе (алга таба-РФ ТК) чик яше төзү өчен хезмәт килешүе закон белән билгеләнгән. Бирүдән нигезсез баш тарту, хезмәт килешүе төзү тыела. Нинди булмасын, прямое яки косвенное хокукларын чикләү яки билгеләүне турыдан-туры яки косвенных өстенлекләре төзегәндә хезмәт килешүе яшенә карап, шулай ук башка шартларга бәйле булмаган эшлекле даирәләре белән качествами хезмәткәрләре, рөхсәт ителми. Шул рәвешле баш тарту гражданин пенсия яшенә азакта хезмәт килешүе мөмкин түгел эшлекле качествам. Мондый шартны ничек ирешү пенсия яшенә нигез булып тора алмый баш тарту. Таләбе буенча затлар катнашты, аңа кире кагылган утырыш ахырында хезмәт килешүе, эш бирүче бурычлы хәбәр итәргә сәбәбен баш тарту язма рәвештә дә соңга калмыйча караганда дәвамында җиде эш көненнән предъявления мондый таләпләр. Игътибар итегез: баш тарту кыен хезмәт килешүе мөмкин обжалован судта (ст. 64 ТК РФ). Эчтәлеге буенча хезмәт килешүе. Таләпләр билгеләнгән к рәсмиләштерү һәм эчтәлеге хезмәт килешүе, тулы күләмдә таратыла хезмәт белән мөнәсәбәт, гражданнар пенсия яшендә. 2 Ашыгыч хезмәт килешүе төзелә башлагач, хезмәт мөнәсәбәтләре алмый урнаштырылган неопределенный вакыты исәпкә алып характердагы алдагы эш яки аны үтәү шартларын, ә нәкъ менә каралган очракларда статьясындагы 59 ТК РФ). Каралган очракларда статьясындагы икенче өлешенә 59 ТК РФ ашыгыч хезмәт килешүе итүдән гыйбарәт булырга мөмкин " яклар килешүе буенча хезмәт килешүе алмыйча характердагы алдагы эш шартларын һәм аны үтәү. Мәҗбүри бәяләмәсе срочного хезмәт килешүе эшчеләре белән пенсия яшендә түгел. Ягъни, эш бирүче юк хокук настаивать на бәяләмә срочного килешү, әгәр характерда булачак эш шартлары һәм аны үтәү мөмкинлеге бирә төзергә хезмәт шартнамә неопределенный вакыты. Әгәр алга таба суд булачак билгеләнгәнчә, хезмәткәр вынудили төзергә ашыгыч хезмәт килешүе, мондый килешү булачак дип төзелгән бу неопределенный вакыты. Кабул итү эшкә билгеле бер вакыты исәпкә алмыйча характердагы эш шартларын һәм аны башкару гына рөхсәт ителә кабул итүләре эшкә пенсионерлар, яшь буенча. Шул ук вакытта белергә кирәк, дип закон да наделяет эш бирүче уң переоформить хезмәт килешүе, тоткын белән эшче бу неопределенный вакыты, ашыгыч хезмәт килешүе (шҽһҽр кебек өзү хезмәт шартнамә) белән бәйле казаныш бу эшче пенсия яшендәге һәм билгеләнүе аңа пенсия. Сынау өчен күрелә торган хезмәткәрләренең пенсия яшенә чыгып билгеләнергә мөмкин гомуми нигезләрдә статьясы нигезендә 70 ТК РФ). Ягъни кертү шартлары турында сынавы гына мөмкин яклар килешүе буенча, ягъни аны кирәк кертергә хезмәт килешүе һәм боерык кабул итү турында хезмәткәре эшкә. Булмау трудовом килешүдә шартлары турында сынавы аңлата хезмәткәре кабул эшкә башка сынаулар. Шул исәптән закон таләпләрен – булмау тыю буенча эшне совместительству. Статьясы нигезендә, 601 РФ ТК теләсә кайсы хезмәткәре уртак правилу хокуклы төзергә хезмәт килешүләр үтәлеше турында буш төп эш вакытында башка регулярной бүтән түләүле эш башкаруы у моннан тыш, шул ук эш бирүче (эчке совместительство) һәм (яки) у башка эш бирүче (внешнее совместительство). Хезмәткәрләре һәм пенсия яше булган совместителями хокуклы шул ук гарантияләр һәм компенсацияләр да, гади хезмәткәрләр. Мәсәлән, аларга полагается отпуск, түләү хастаханә биттән һәм компенсация өчен неиспользованный ялга вакытта эштән китү һ. б. 3 Буенча режиму эш вакытын һәм ялын. Законнарда да куелган махсус таләпләр, хезмәт шартлары һәм режиму эшләр хезмәткәрләре һәм пенсия яше. Повышенный дәрәҗәсе гарантияләрен хезмәткәрләренә пенсия яшенә белән чагыштырганда, гадиләре хезмәткәрләре каралырга мөмкин күмәк килешү, килешүләр төзи, локальными норматив актлар, хезмәт шартнамәсе нигезендә. Гомуми киңәшләр эш шартларын яхшырту буенча хезмәткәрләренең хезмәт һәм җитештерү өлкәсе китерелгән пунктында 13 Тәкъдимнәр № 162 «өлкәннәр Турында хезмәт ияләренең расланган» Халыкара оешмасы хезмәт 23 июнь, 1980 ел. Мәсәлән, эш бирүчеләргә киңәш ителә: үзгәртә формалары оештыру, хезмәт, әгәр дә алар алып баралар к чрезмерному напряжению өлкәннәр хезмәткәрләре, аерым алганда, чикләү юлы белән сверхурочной эш; приспосабливать эш урыны һәм биремнәр к трудящемуся файдаланып, булган барлык техник чараларны, аерым алганда, принциплары, эргономика саклап калу өчен, сәламәтлекне һәм эшкә сәләтлелеген һәм кисәтергә теркәлдеме; оештырырга систематический контроль сәламәтлеге торышы хезмәткәрләре; предусматривать эш урыннарында тиешле контрольне тәэмин итү, куркынычсызлык һәм гигиена хезмәткәрләренең хезмәт. Буенча отпускам. Хезмәт законнарында билгеләнгән бердәм тәртибен ел саен төп һәм өстәмә түләүле яллар хезмәткәрләренә миллђте яшендә. Шул ук вакытта беркетелгән категориядәге хезмәткәрләр, алар хокуклы китәргә ялга теләсә кайсы үзләренә уңайлы вакытта. Әгәр хезмәткәрләре һәм пенсия яше эләгә законнарда каралган категория затлар булса, алар шулай ук файдалана ала нең хокукы бирүгә, аларга ял үзләренә уңайлы вакытта. Әйтик, хезмәткәрләре һәм пенсия яше, булса алар дип табылды пострадавшими нәтиҗәдә, Чернобыль АЭС булса, үз пункты, 5 статьясындагы 14 Россия Федерациясе Законының 15.05.1991 ел, № 1244-1 социаль яклау Турында «радиация теэсирене дучар булган гражданнарны heлакeт Чернобыль АЭС» хокуклы куллану ел саен үткәрелә торган чираттагы оплачиваемого ял үзләренә уңайлы вакытта, шулай ук алу өстәмә оплачиваемого отпуск озынлыгын 14 календарь көн. Аналогично үз хокукы булганда, закон белән билгеләнгән шартлар файдалана ала хезмәткәрләре һәм пенсия яше турындагы мәсьәләне хәл иткәндә бирү түләнми саклап калу, хезмәт хакы. 4 Уртак правилу ялга бирмичә саклап калу, хезмәт хакын ала тапшырылырга хезмәткәренә буенча гаилә обстоятельствам һәм башка сәбәпләр булганда, аның язма гариза. Ялның дәвамлылыгы билгеләнә килешү арасында эшче һәм эш бирүче. Шул ук вакытта кайбер очракларда, эш бирүчеләргә бурычы йөкләнә язма гариза нигезендә хезмәткәрләренең бирергә ялга бирмичә саклап калу, хезмәт хакы мәҗбүри тәртиптә. Әйтик, хезмәткәр пенсия яшенә әтисе яки әнисе инвалид булса, мөрәҗәгать иткәндә хезмәткәре белән язмача гариза, эш бирүче бирергә тиеш ялга бирмичә саклап калу, хезмәт хакы 60 календарь көн бу елда. Әгәр хезмәткәр пенсия яшендә булып, алучысы яки хатыны (ире), хәрбиләр, һәлак булган яисә үлгән нәтиҗәсендә яралануы, контузии яки увечья алынган хәрби хезмәт бурычларын үтәгәндә йә нәтиҗәсендә авырулары белән бәйле барышы хәрби хезмәт булса, аның гаризасы бирелә ялга бирмичә саклап калу, хезмәт хакын саны кадәр 14 календарь көн бу елда. Бу очракта никах теркәү, үлем, якын туганнары хезмәткәрләренә пенсия яшенә бирелә ялга бирмичә саклап калу, хезмәт хакы кадәр биш календарь көн. Шул эштән китү. Хокук хезмәткәрләрнең, шул исәптән пенсия яшендәге белән тәэмин ителгән гарантиями, закрепленными турындагы законнарда хезмәттә. К саны, мондый гарантияләрне карый, аерым алганда: хокукы хезмәткәре өзү хезмәт килешүе үз теләге буенча теләсә кайсы вакытта, башка нинди дә булса нигезләр (ст. 80 ТК РФ); мөмкинлеге эштән хезмәткәр эш бирүче инициативасы белән генә очракларда һәм нигезләр буенча билгеләнгән закон (ст. 77, 81 ТК РФ). ТК РФ бар диярлек тулы исемлеге нигез туктату өчен хезмәт правоотношений эш бирүче инициативасы белән. Дә шик тудырмый, чөнки барысы да таләпләр РФ хезмәт законнарын каршындагы шартнамәсен ягыннан эш бирүче дә үтәлгән булырга тиеш. Административ җаваплылык турында. Истә тотарга кирәк бозган өчен, эшчеләрнең хезмәт хокукларын, шул исәптән хезмәткәрләре һәм пенсия яше, административ җаваплылык каралган. Шулай итеп, тәртибен бозган өчен рәсмиләштерү, эшкә алу һәм рәсмиләштерү, хезмәт килешүе, тәртибен туктату килешүе (принуждение к 5 увольнению, дисциплинар җаваплылыкка тартуны рәвештә эштән азат итү) өчен тапшырмаган ял бозган өчен, режим вакытын һәм ялын каралган административ штраф вазыйфаи затларга штраф бер меңнән алып биш мең сумга кадәр; юридик затларга - утыз меңнән алып илле мең сум. Бозган эш бирүче билгеләнгән тәртибен, хезмәт шартларын махсус бәяләү эш урыннарында яки аның непроведение влечет административ штраф вазыйфаи затларга штраф биш мең сумнан ун мең сумга; юридик затларга алтмыш мең сумнан сиксән мең сум.